موشک دوربرد آر-37 را باید ادامه توسعه تکنولوژی پیشرفتهء موشک آر-33 (آموس) به حساب آورد. بنا بود که نوع پیشرفته شدهء MiG-31M و MiG-31BM تا شش فروند موشک آر37 را به عنوان جنگافزار اصلی خود حمل نمایند. با این وجود مقامات عالی رتبهء نیروی هوایی روسیه ادعا میکنند که R-37 به تدریج و با بهسازی رادار جنگندههای روسی با مدلهای جدید زاسلون، از MiG-31 گرفته تا Su-27M، MiG-29SMT و S-37 (برکوت) تبدیل به موشک اصلی هوا به هوای این جنگندهها خواهد شد؛ همچنین ادعا میشود که برد موشک R-37 به گونهای استثنایی زیاد است و به حدود 400 کیلومتر میرسد. در جریان آزمونهای پروازی میگ31، این موشک توانسته به هدفی که گفته میشود میگ17 بدون سرنشین بوده است، در فاصلهء 300 کیلومتری اصابت کند.
برنامهء ساخت موشک R-37 از اوائل دههء 1980 آغاز شد و نخستین آزمونهای شلیک آن در سال 1989 در کوبینکا انجام گرفت. پیشتر در سال 1978 دفتر طراحی ویمپل، کار روی موشکی ضدماهواره را برای نصب روی جنگندهء MIG-31B آغاز کرده بود. آزمایش نخستین 2 فروند از نمونههای اولیهء MiG-31B در 1986 انجام شد. ولی اطلاعات چنین موشکی تاکنون محرمانه باقی مانده است.
موشکهای بسیار دوربرد R-37 و KS-172
با توسعهء قابلیتهای چالاکی، ابرمانورپذیری و کشندگی بسیار در موشکهای هوا به هوای کوتاهبرد نظیر موشک اسرائیلی پایتون4، مسلح شدن اغلب هواپیماهای جنگنده به موشکهای درگیر شونده در فواصل دور (BVR) و انتخاب آنها به عنوان سلاح اولیهء نبردهای هوایی، تعجبی برنمیانگیزد.
آخرین برگ برندهء بزرگ غرب در نبردهای هوایی دوربرد، موشک AIM-54 (فونیکس) متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده بود که بردی در حدود 100 ناتیکال مایل داشت و از یک رادار جستجوگر درونی فعال، بهره میگرفت. پروژهء موشکهای بسیار دوربرد هوا به هوا در اواسط دههء 1980، تولید جانشینی جهت موشکهای قدیمی فونیکس بود که به نیروی دریایی ایالات متحده، امکان حضوری قدرتمند در قرن 21 ام را فراهم میآورد. اما پروژهء ساخت موشک دوربرد جایگزین فونیکس، نیمه تمام رها گردید و بنا شد از موشکهای میانبرد، جهت ایفای نقش موشکهای دوربرد در نبردهای هوا به هوا استفاده شود؛ بدین جهت در اروپای غربی، موشک Meteor و در ایالات متحده موشک AIM-120D (آمرام) روی خط تولید قرار گرفتند.
هدف اولیه از تولید موشک فونیکس، امکان دفاع برای ناوهای هواپیمابر در برابر حملات دوربرد بمبافکنهای مجهز به موشکهای کروز اتحاد شوروی بود. این هدف، با عملکرد موشک میانبرد AIM-7 (اسپارو) و بعدها با موشک آمرام تکمیل میشد که این دو موشک، قادر بودند با جنگندههای اتحاد شوروی درگیر شوند. به همین دلیل بود که نیروی هوایی ایالات متحده، هیچگاه به دنبال موشکی مختص خود با قابلیت درگیری در فواصل دور نرفت؛ هرچند که همانند ترکیب اف14 و فونیکس، امکان استفاده از اف15 مجهز به فونیکس را بررسی نموده بود.
AGM-86B
اوّلین موشک دوربرد هوا به هوای روسیه، موشک آر-33 بود که به همان هدف گفته شده برای فونیکس، تولید شده بود. ترکیب جنگندهء میگ-31 و موشک آر-33 به منظور دفاع در برابر تهدیدات موشکهای کروز هواپرتاب غرب، به ویژه موشک AGM-86B و همچنین هواپیماهای پرتاب کنندهء آنها در نظر گرفته شده بودند. اما امروزه، طراحان روس، به دنبال وظائف و کارکرهای متفاوتی برای نسل آیندهء موشکهای بسیار دوربرد هستند.
موشکهای بسیار دوربرد، دارای محدودیتهایی در کاربریشان هستند. برای مثال، یک موشک دوربرد نظیر فونیکس یا آر-33، به هنگام مواجه شدن با جنگندههای مدرن و مانورپذیری چون سوخوی27 یا اف16، به مشکل جدی برمیخورد. برای درک این مسئله، باید وضعیت پروازی موشک فونیکس را مورد بررسی قرار دهیم. موشک فونیکس، جهت دستیابی به بیشینهء برد خویش، از یک پیشرانهء کمکی بهره میبرد. این پیشرانه، موشک فونیکس را به ارتفاع بیش از 100 هزار فوت و سرعتی بیش از 6 ماخ میرساند. سپس موشک به سمت هدف شیرجه میرود و از جستجوگر داخلی خود به هنگام رسیدن به محدودهء مناسب و قابل دسترس آنتن موشک، جهت رهگیری نهایی بهره میبرد. اما اگر این موشک بر علیه هدفی بسیار مانورپذیر استفاده شود، چه اتفاقی رخ میدهد؟
یک موشک بسیار دوربرد، بیشتر انرژی و توان حرکتی خود را حین مرحلهء اوجگیری مصرف مینماید که در پایان این مرحله، موشک به دلیل مصرف بیشتر توان خود، قادر نمیگردد به سمت هدف چالاک، مانور کند. این قسمتی از حقیقت ناتوانی موشک فونیکس در کسب دست کم یک پیروزی در جریان نبردهای هوایی عملیات «طوفان صحرا» را شامل میشود: موشک فونیکس، هرگز برای چنین وضعیتی طراحی نشده است. یک راهحل، شلیک موشک برای فاصلههای کوتاه است، اما هنگامی که موشک میانبرد توانمندتری نظیر آمرام موجود باشد، استفاده از موشک سگین وزن و بزرگی چون فونیکس که توانمندی انجام مانور آن از موشکهایی با اندازه و وزن کمتر، ضعیفتر است، مناسب نمیباشد.
موشکهای میانبرد در هدفگیری و ساقط کردن اهداف بدون مانور نظیر بمبافکنهای سنگین و موشکهای کروز که در خط مستقیم پرواز میکنند و تصحیح مسیر آنها نیز بسیار گویا میباشد، بسیار تواناتر هستند. امروزه تضمین شده است که پیشرانههای نوع رم-جت و راکتهای مجهز به سوختهای ژلاتینی، به راحتی قادرند به فواصلی در حدود 60 تا 100 ناتیکال مایل دست پیدا کنند و بدین جهت چنین جنگافزارهایی در کلاس میانبرد قرار میگیرند. با توجه به این مسائل است که توانایی موشکهای جدید و بسیار دوربرد روسی بسیار مورد توجه و حساسیت قرار میگیرد.
9B-1388
اولین موشک بسیار دوربرد و جدید روسی که از پشت پردهء آهنین روسها پدیدار گشته است، موشک R-37 ساخت دفتر طراحی Vympel میباشد. این موشک، دنبالهروی موشک قدیمی R-33 میباشد که مجهز به جستجوگر دو حالتهء فعال و نیمهفعال راداری از نوع 9B-1388 شده است و به راحتی قادر است به اهدافی در برد 160 ناتیکال مایلی دست یابد. این ادعای روسها، در آزمایش اکتبر 1993، با پرتاب یک موشک R-37 از جنگندهء MiG-31M به اثبات رسید و موشک توانست با موفقیت، یک میگ-17 بدون سرنشین را رهگیری و منهدم نماید.