آشنایی با F-4 Phantom II
F-4 Phantom II
جنگندهء شکاری بمبافکن ویژهء عملیات در هرگونه شرائط آب و هوایی اف4 فانتوم، ساخت کارخانهء McDonnell Douglas ایالات متحده است و بین سالهای 1960 تا 1996 در خدمت نیروهای نظامی ایالات متحده قرار داشته است. این جنگنده، بنا به نیازهای نیروی دریایی ایالات متحده ساخته شد و امروزه تعداد 1000 فروند اف4 در اقصا نقاط جهان در حال خدمت هستند.
با ورود به خدمت اف4 به سال 1960، نیروی دریایی ایالات متحده، به اولین ناوگان دفاع پیشرفتهء در تاریخ حیات خود مجهز شد. به سال 1963، اف4 به عنوان یک شکاری بمبافکن در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده نیز قرار گرفت. تا پایان سال 1981 که تولید اف4 خاتمه یافت، تعداد 5195 فروند از این جنگنده ساخته شد که تا آن تاریخ، پرشمارترین جنگندهء مافوقصوت تولیدی ایالات متحده به شمار میرفت. تا زمان تولد جنگندهء شکاری F-15 Eagle، اف4 با 24 سال تولید پیاپی، رکوردار به شمار میرفت. بزرگترین نوآوری در اف4، نصب یک رادار پیشرفتهء پالس – داپلر و همچنین استفادهء گسترده از فلز تیتانیوم در ساخت بدنهء آن بود که بدین ترتیب، بدنهء اف4 بسیار مقاوم و مستحکم از کار درآمد.
علیرغم وزن سنگین اف4 به هنگام برخاست که غالبن به بیش از 60 هزار پوند (27 هزار کیلوگرم) بالغ میگشت، این جنگنده به دلیل دارا بودن موتورهای بسیار توانمند J-79، به راحتی قادر میشد به سرعت 2.23 ماخ دست یابد و 41 هزار فوت در دقیقه یا 210 متر بر ثانیه اوج بگیرد.
اندکی پس از تولید، اف4 توانست 16 رکورد جهانی را به نام خود ثبت نماید. از جملهء این رکوردها، دستیابی به سرعت 1606.342 مایل بر ساعت معادل 2585 کیلومتر بر ساعت و همچنین اوجگیری تا ارتفاع 98557 فوتی (معادل 30040 متر) بود. کاری که در آن زمان، از عهدهء هیچ جنگندهای بر نمیآمد و هنوز هم بسیاری از جنگندههای قرن بیست و یکم، قادر به دستیابی به چنین رکوردهایی نیستند.
اف4 قادر بود 18650 پوند معادل 8480 کیلوگرم مهمات را در 9 مقر حمل نماید. از جملهء این مهمات میتوان به موشکهای هوا به هوا، موشکهای هوا به زمین هدایتشونده و انواع بمبهای سقوط آزاد و هستهای اشاره کرد.
با ورود به خدمت موشکهای هدایت شوندهء هوا به هوای دوربرد نظیر اسپارو و کوتاهبرد نظیر سایدوایندر، چنین انگاشته شده بود که نیازی به شرکت در نبردهای نزدیک هوایی نخواهد بود، اما شرکت ناوگان اف4 در جنگ ویتنام، لزوم نصب مسلسل را به اثبات رساند و بنابراین در تمامی مدلهای F-4E یک مسلسل 20 م م نصب گردید.
به دلیل استفادهء بسیار گستردهء ایالات متحده و سایر متحدان غربی از این جنگنده، اف4 به عنوان بهترین نمایندهء دوران جنگ سرد با اتحاد شوروی به شمار میرفت. یکی از نقاط درخشان حضور اف4 در نبرد، جنگهای اعراب و اسرائیل بود. اف4 در جریان مناقشات اعراب و اسرائیل، به 393 پیروزی هوایی دست یافت، ضمن اینکه در پروازهای بیشمار و موفقیتآمیزی بر علیه اهداف زمینی متعلق به اعراب به کار گرفته شد.
جنگندهء اف4 فانتوم در مدل G که Wild Weasel نامیده میشد، قادر بود در عملیات ضد پدافند هوایی موسوم به SEAD شرکت جوید و از موشکهای ضدرادار HARM استفاده نماید، هرچند که دیگر مدلهای اف4 چنین قابلیتی نداشتند. آخرین عملیاتی که F-4G در آن شرکت نمود، جنگ سال 1991 خلیج فارس بر علیه رژیم بعث عراق بود.
جنگنده های F-4J گروه نمایشی Thunderbirds
جنگندهء اف4 فانتوم، تنها جنگندهای در تاریخ ایالات متحده است که همزمان توسط دو تیم نمایش هوایی Thunderbirds و Blue Angels به کار گرفته شد. در گروه Thunderbirds جنگندههای F-4J به مدت 5 فصل و در گروه Blue Angels جنگندههای F-4E به مدت 6 فصل به کار گرفته شدند.
تواناییهای رزمی
نصب مسلسل در قسمت زیر دماغه، مانع از نصب راداری حجیمتر و در نتیجه پرقدرتتر بر روی مدلهای C و D میشد. در نتیجه از آنجا که مدل E به طور استاندارد دارای مسلسل بود، در این مدل، رادار جدید ساخت وستینگهاوس به نام AN/APQ-120 نصب گردید که دارای آنتن کوچکتری بود. با این حل با توجه به تاخیر در تحویل رادارهای AN/APQ-120، اولین دستهء 30 فروندی از جنگندههای F-4E فاقد رادار بودند.
رادار AN/APQ-120 که با همکاری تنگاتنگ کمپانی هیوز جهت افزودن سیستم داپلر به مرحلهء تولید رسید، قادر بود امواج مغشوش بازگشتی از سطح زمین را با هواپیماهای در حال پرواز در ارتفاع پست به خوبی تشخیص دهد، با این حال اولین سری این رادارها که بر روی جنگندههای F-4E به اسکادرانهای 35 ام تا 120 ام تحویل داده شده بودند، دارای مشکلاتی بودند. بنابراین سیستم الحاقی کمپانی هیوز (گیرندهء داپلر) که CORDS نامیده میشد، به تاریخ 2 ژانویهء 1968 از این رادار حذف گردید.
در این مرحله، تعدادی از جنگندههای F-4E با رادار آشیانهیاب و سیستم اخطارگر AN/APS-107 ساخته شدند، اما این مجموعهء رادار نیز به هیچ وجه عملکرد رضایتبخشی نداشت و در نتیجه تعداد 67 فروند از جنگندههای F-4E بدون این سیستم تحویل شدند.
جهت تعادل در وزن مسلسل و تعداد 639 تیر فشنگ که در محل زیر دماغه نصب شده بودند، یک مخزن سوخت به حجم 69 گالن در قسمت پشت بدنه تعبیه گردید، که بدین ترتیب میزان سوخت مخازن داخلی به 1993 گالن بالغ میگشت.
دو موتور پرقدرت توربوجت J79-GE-17 ساخت جنرالالکتریک، هرکدام در حالت استفاده از پسسوز، کششی معادل 17900 پوند را تولید میکردند. جهت زدودن وزن افزایش یافته در F-4E، مکانیزم تولید نیرو جهت جمع شدن دو قطعهء انتهایی بال که در F-4B به منظور اشغال کمتر فضا بر روی ناوهای هواپیمابر تعبیه شده بود، حذف گردید.
دومین سری تولیدی جنگندههای رفع نقص شدهء F-4E، اولین پروازش را به تاریخ 11 دسامبر 1967 به انجام رساند. پس از این بود که کشورهای همپیمان ایالات متحده، نظیر اسرائیل، ایران، آلمانغربی، ژاپن، جمهوری کره، یونان و ترکیه اقدام به خرید گستردهء جنگندههای F-4E نمودند.
در جنگندههای تولید شدهء F-4E از سال 1972 به بعد، لبههای حمله (LES) و قسمتهایی از پوشش روی سیستمهای هواپیما و همچنین قسمت انتهایی بدنه، دارای پوشش محافظت شده (armorplate) در برابر توپهای ضدهوایی شدند. F-4E جهت انجام ماموریتهای تاکتیکی گوناگون هوایی، اعم از هوا به هوا یا ضربتی ارتفاع پست، قابلیت داشت و بدین جهت از هزینههای عملیاتی کاسته میشد.
سیستم شناسایی و تشخیص اهداف Pave Tack
به سال 1973، جنگندههای F-4E به سامانهء جدید تشخیص هدف (target-identification) جهت شناسایی اهداف هوایی در فواصل بسیار دور یا باخبر شدن از وضعیت اهداف زمینی مجهز شدند. این سامانه که با کد AN/ASQ-153 شناخته میشد، ساخت کمپانی وستینگهاوس بود. هر سیستم به صورت پایه، به یک دوربین تلویزیونی با لنزهای پرقدرت جهت زوم اپتیکال مجهز بود تا به شناسایی دقیق اهداف، کمک نماید، که این سیستم شناسایی اهداف، Pave Tack نامیده میشد. سیستم Pave Tack قادر بود در شب یا روز و هرگونه شرائط آب و هوایی، اقدام به جستجو، شناسایی و نشانهگذاری اهداف زمینی نماید، سپس این اهداف نشانهگذاری شده را میشد به وسیلهء بمبها و موشکهای هدایت لیزری، حساس به حرارت یا الکترواپیتکالی هدف قرار داد. اولین سری این سیستم به تعداد 156 عدد و به قیمت 81 میلیون دلار، به تاریخ می 1972 سفارش داده شد.
