آشنایی با موشک های بالستیک

یکی از پشتوانه ها و تکیه گاه های نظامی کشورها در عرصه بین المللی، قدرت موشکی آنهاست. در جهان امروزی به رغم امضای پیمان نامه های متعدد کشورها و قراردادهای بین المللی که برای کنترل تکنولوژی موشکی در سازمان ملل به امضاء می رسد، در نهایت کشوری حرف اول را می زند که به لحاظ موشکی مجهزتر باشد.
تا قبل از جنگ جهانی دوم- بنا به مقتضیات جنگ- فقط چندین کشور که در حال جنگ بودند ابرقدرت موشکی محسوب می شدند (مانند روسیه و آلمان). در واقع جنگ برای اینها مانند کاتالیزوری در جهت پیشرفت صنایع موشکی بود؛ همچنان قدرتمند و قدرتمندتر می شدند و این امر موجب رعب و وحشت کشورهای دیگر شد، چرا که از همان ابتدا هم پیش بینی می شد اگر فقط چند ابرقدرت خاص، این تکنولوژی را به دست می گرفتند، دیگر پاسخ ندادن به درخواست های آنها کار مشکلی بود.
پس از فروکش کردن التهابات جنگ جهانی دوم، بسیاری از کشورها دست به کار شدند و شروع به ساخت یا حداقل خرید موشک کردند زیرا می دانستند اگر سیستم موشکی قوی داشته باشند، پشتوانه خوبی برای حفظ امنیت دارند. هرروزه انواع موشک ساخته و آماده می شد و در این میان یک فناوری، توجه همگان را بیش از دیگر شاخه ها به خود جلب کرد و آن، تکنولوژی ساخت موشک های بالستیک بود.
برد بسیار بالا و توانایی حمل مقدار زیاد مهمات، آنها را از سایر موشک ها متمایز می سازد و همین موضوع، موجب رعب و وحشت و نگرانی می شود. با اینکه یک موشک بالستیک به خودی خود یک سلاح کشتار جمعی (WMD) محسوب نمی شود، ولی می تواند مقدار زیادی از انواع سلاح های کشتار جمعی را حمل کند و به عنوان یک منبع نگرانی برای کشورها به حساب آید.
تکنولوژی موشک های بالستیک هم پس از جنگ جهانی دوم نمو پیدا کرد و از دهه ???? ابرقدرت هایی موشکی به وجود آمدند که تهدیدی برای کشورهای دیگر محسوب می شدند. در این عرصه، اتحاد جماهیر شوروی یک سر و گردن از رقبای خود بالاتر بود. با گذشت زمان، قدرتش بیشتر و بیشتر می شد و همواره حرف اول را در این زمینه می زد. این مسئله، کشورهای دیگر- مخصوصاً رقیب سرسختش یعنی ایالات متحده آمریکا- را آزار می داد.
شوروی در عین حال با توجه به مصالح سیاسی- اقتصادی اش، بخشی از این قدرت را با برخی کشورها- به ویژه چندین کشور آسیایی، تقسیم کرد. این قضیه آمریکا را به تأملی سخت در عرصه نظامی کشاند زیرا به جز قدرتمندشدن کشورها، این نگرانی وجود داشت که کشورهای قسمت سلطه، خود به تنهایی به گسترش تکنولوژی موشک بالستیک دست یافته و به ساخت موشک بپردازند.
تقریباً تمامی کشورهای آسیایی، خریداران بسیار خوبی برای روسیه هستند و در فهرست موشک های این کشورها، حداقل نام چندین نوع از موشک های روسی دیده می شود. حتی به غیر از کشورهای آسیایی، اروپایی ها نیز به همین گونه اند.
به غیر از روسیه و چین، در آسیا به تازگی بهترین پیشرفت ها نصیب کشورهای ایران و کره شمالی شده است؛ البته هند و پاکستان نیز به دلیل ساخت کلاهک های اتمی از قدرت های موشکی آسیا محسوب می شوند.

کره شمالی با داشتن موشک های بالستیک از قبیل تائپودونگ 1 و 2 یا نودونگ 1 و 2 به گستره ای به شعاع 4000 تا 6000کیلومتری اطراف کشورش مسلط است و ایران نیز با داشتن موشک های زلزال و شهاب ? (موشک شهاب ? نیز در حال آزمایش است) قدرت بزرگی محسوب می شود.
نگرانی های آمریکا از گسترش و فروش موشک های بالستیک از زمان دولت رونالد ریگان شروع شد، به نحوی که تمرکز نیروی نظامی آمریکا را بر این موضوع برانگیخت و زمانی که شوروی نخستین موشک بالستیک قاره پیما (ICBM) خود را پرتاب کرد -که توانایی حمل تسلیحات هسته ای و غیرهسته ای در حجم بالا را داشت- نیروی نظامی آمریکا موفق به طرح سیستم دفاع موشک های بالستیک شد. ریگان، طراحان و مهندسان هوا- فضای خود را بر سیستم ابتکاری دفاع راهبردی- فضایی متمرکز کرد که این تمرکز موجب ارتقای چشمگیر سطح تکنولوژی دفاع موشکی بالستیک (BMD) آمریکا شد. گونه های جدید این سیستم که در دوران ریاست جمهوری جورج بوش می بینیم هم، گونه های تکمیل یافته دوران ریگان است.
بسیاری از کارشناسان دفاعی آمریکا متذکر شدند که سیستم دفاع موشکی بالستیک بسیار پرهزینه تر از سیستم حمله موشکی است و باید بیشتر به حمله موشکی متکی شود. موشک های بالستیک در جنگ ها خسارات زیادی به کشورها وارد کرده اند. به عنوان مثال در جنگ جهانی دوم(طی سال های  ??-????)آلمان بیش از 3000موشک بالستیک با نام V-2 (ملقب به اسلحه انتقام) به انگلستان و آنتورپ شلیک کرد. در جنگ ایران و عراق بارها از موشک های اسکاد روسی استفاده شد. در جنگ خلیج فارس، عراق از موشک های بالستیک استفاده کرد و بسیاری از نقاط عربستان سعودی را در سال 1991نشانه گرفت که یک موشک به یک پایگاه نظامی آمریکا شلیک شد و 28 سرباز آمریکایی را کشت.

موشک های بالستیک همواره باعث ایجاد تنش بین کشورها بود؛ برای نمونه، بحران موشک های بالستیک کوبا در سال 1962که با تحویل موشک های دوربرد شوروی به کوبا، جنگ سرد را گرم تر کرد. یا بحران تایوان در سال 1996پس از انتخابات دموکراتیک چین چندین موشک بالستیک به خطوط کشتیرانی نزدیک تایوان شلیک کرد و در اواخر بحران تائپودونگ در سال 1998که کره شمالی یک موشک بالستیک را به طور غیرمنتظره ای روی محدوده هوایی ژاپن آزمایش کرد که باعث اعتراض کشورهای غربی شد.
هنگامی که آمریکا و شوروی پیمان منع گسترش موشک های بالستیک را امضا کردند، فقط 9 کشور موشک بالستیک داشتند، ولی امروز بیش از 30کشور، موشک بالستیک دارند و 14کشور در تولید یا صادرات موشک بالستیک و تکنولوژی مربوط به آن دست دارند. پس همیشه تهدید شلیک یک موشک بالستیک از طرف این کشورها وجود دارد و باید جوابی در قبال آن موجود باشد.
در پی نگرانی های جهانی برای جلوگیری از این امر، موافقت نامه بین المللی کنترل تکنولوژی موشکی (MICR) -که موافقت نامه ای داوطلبانه است- در سال 1987بین ملل مختلف برای کنترل جابه جایی و خرید و فروش موشک ها و تکنولوژی های مربوطه که قابلیت حمل سلاح های کشتار جمعی (WMD) را ایجاد می کند، بسته شده است. اما آیا می توان مطمئن بود که تمامی کشورها به همه توافقنامه هایی که تاکنون امضا کرده اند، پایبندند؟

موشک بالستیک چیست ؟
یک موشک بالستیک در حقیقت یک ماشین تحویل موشک- مولد، شامل سیستم رهیابی و محفظه حمل مهمات است که اساساً علیه اهداف زمینی و سطحی مورد استفاده قرار می گیرد. انواع گوناگون موشک های بالستیک بر حسب برد، طبقه بندی می شوند. نوع خاصی از موشک های بالستیک وجود دارد که از زیردریایی ها شلیک می شود و SBLM نام دارد. در ساخت موشک های بالستیک، مبحث «پیشران» که مشخص کننده برد موشک است مهمترین مسئله محسوب می شود و پس از آن میزان توانایی حمل مهمات که قدرت تخریب آن را افزایش می دهد.
موشک های بالستیک به موشک هایی می گویند که تا ارتفاع بسیار بالایی اوج می گیرند(که این قسمت راه با موتور روشن انجام می شود) و مابقی راه را با استفاده از نیروی جاذبه زمین به سمت هدف می روند که مانند یک سقوط آزاد البته با هدایت صحیح است.
برخی از موشک های بالستیک حتی از جو زمین نیز خارج می شوند و با استفاده از یک ماشین ورود مجدد (RV) به جو باز می گردند که برد بسیار بالایی دارند.

موشک های بالستیک از لحاظ برد به 5 گروه زیر تقسیم می شوند:
?- موشک جنگی کوتاه برد با میزان برد 150 کیلومتر
?- موشک بالستیک کوتاه برد با میزان برد 150 تا 799 کیلومتر
?- موشک بالستیک میان برد با میزان برد 800 تا 2399 کیلومتر
?- موشک بالستیک دوربرد با میزان برد 2400 تا 5499 کیلومتر
?- موشک بالستیک قاره پیما با میزان برد 5500 کیلومتر به بالا

موشکهایی با سوخت پیشران جامد
سوختهای پیشران از یک نوع سوخت و یک اکسنده تشکیل شده‌اند. برای روشن شدن موشک ، کافی است یک جرقه کوچک سوخت پیشران آنرا آتش بزند. سوخت آتش گرفته تا آخرین قطره می‌سوزد. گازهای حاصل از سوخت پیشران را از طریق دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. اولین موشکها را احتمالا در قرن یازدهم میلادی در کشور چین ساخته‌اند. آنها موشکهایی بودند که از سوخت پیشران جامد استفاده می‌کردند. سوخت موشک یک نوع باروت بود که از مخلوطی از نیترات پتاسیم ، زغال چوب و سولفور تشکیل شده بود.
موشکهایی که از سوخت پیشران جامد استفاده می کنند، اغلب به عنوان موشکهای تقویت کننده‌ای استفاده می‌شوند که نیروی اولیه موشکهای بزرگتر را تأمین می‌کنند. موشکهای بزرگتر خود از سوخت پیشران مایع استفاده می‌کنند. بزرگترین موشکهای مصرف کننده سوخت جامد با 45 متر ارتفاع جزء موشکهای تقویت کننده شاتل فضایی ایالات متحده محسوب می‌شوند. آنها حاوی 586500 کیلوگرم (2/1 میلیون پوند) سوخت پیشران هستند که بطور متوسط 13 میلیون تن (5/3 میلیون پوند نیرو) نیروی پیشران را تولید می‌کنند.
این موشکها را طوری طراحی کرده‌اند که بعد از اتمام سوخت و افتادن در دریا ، از دریا بیرون کشیده شده ، دوباره برای مأموریتهای بعدی سوختگیری می‌شوند. ساخت موشکهایی که از سوخت جامد استفاده می‌کنند چندان دشوار نیست. آنها مقدار زیادی نیروی پیشران را در یک مدت زمان کم تولید می‌کنند. تنها ایراد این نوع موشکها این است که بعد از روشن شدن به راحتی خاموش نمی شوند. به عبارت دیگر ، نمی‌توان آن را به آسانی تحت کنترل درآورد 

موشکهای با سوخت مایع
اکثر موشکهایی که از آنها در پروازهای فضایی استفاده می‌شود، از سوخت پیشران مایع بهره می برند. سوخت و اکسنده که در مخزنهای جداگانه‌ای نگهداری می‌شوند، هر دو مایع هستند. پمپهای قدرتمندی آنها را به محفظه احتراق می‌برند؛ در آنجا آنها باهم ترکیب شده ، شروع به تولید گازهای خروجی می‌کنند. گازهای مذکور نیز به نوبه خود از دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. بعضی از موشکها از یک ماده قابل اشتعال سریع برای شروع احتراق استفاده می‌کنند. سوخت پیشران سایر موشکها هنگام ترکیب سوخت و اکسنده شروع به احتراق می‌کند
اما روش احتراق در این موشکها اکسنده و سوخت باهم ترکیب می‌شوند و در محفظه احتراق شروع به سوختن می‌کنند. سپس گازهای خروجی حاصل از فرآیند احتراق از دماغه خارج و به عنوان نیروی پیشران ، موشک را به طرف جلو حرکت می‌دهند.
توجه کنید کمتر از سوخت مایع در موشکهای بالستیک استفاده می شود مگر در انواع قاره پیما که نیاز به رانش بیشتری دارند و گرنه بیشترین مورد استفاده در موشکهای فضایی است .